खरे शिवस्मारक कोणते?

सिंधुसागरातील एक भव्य पुतळा की मराठी मुलुखातील किल्ले?

२००४च्या विधानसभा निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर राष्ट्रवादी आणि कॉंग्रेस यांनी मुंबईजवळ सिंधुसागरात शिवाजी महाराजांचे भव्य स्मारक बांधण्याचे आश्वासन दिले. त्यानुसार त्यांचे शासन आल्यावर त्यांनी कामही सुरू केले.
स्मारकाचा आराखडा तयार झालाय.
महाराजांचे हे स्मारक अगदी अमेरिकेच्या लिबर्टीच्या पुतळ्याहूनही उंच असणार आहे.
इथे महाराजांच्या जीवनावर आधारीत एक प्रदर्शन, तसेच एक खास कार्यक्रम तयार करण्यात येणार आहे.
एकूणच हे स्मारक सिंधुसागरात सुंदर दिसेल. हे निश्चित...
परंतु, या सर्वांहूनही मोठा एक प्रश्न पडतो.. तो असा की महाराजांच्या स्मृतिसाठी काही करावयाचे असेल, त्यांचा खरा सन्मान करायचा असेल, तर या स्माराकाहूनही भव्य काहीतरी करायला हवे.

त्यासाठीच काही मुद्दे खाली देत आहे...
* आता जागा निश्चिती होत असताना आणि याच स्मारकावर ३५० कोटी खर्च होतील असे सांगण्यात येत आहे.
* एकूणात आपल्याकडील विविध योजना कश्या राबवल्या जातात ते पाहता, हाच खर्च, हे स्मारक पूर्ण होईपर्यंत यावर अंदाजे १५०० कोटी रुपये खर्च होईल, हे नक्की.
* स्मारक पूर्ण झाल्यानंतर, इथे येणारे पर्यटक आणि शिवभक्त यांना महाराजांबद्दल आदर वाटेल, वाढेल हे निश्चित. परंतु, इथे किती लोकांना रोजगार मिळेल हा विचार करायला हवा.
* हे स्मारक बांधताना समुद्रातील पर्यावरणाचाही विचार करणे तितकेच महत्वाचे आहे असे मला वाटते.


शिवाजी महाराजांचे कार्य हे पुतळा, स्मारक बांधून नव्हे, तर त्यांनी ज्या क्षेत्रात, मराठी मुलुखात काम केले, ज्या किल्ल्यांवर ते राहीले, त्या सर्व जागांचे, तिथल्या विविध गोष्टींचा अनुभव घेऊन जास्त समजू शकते.
आता या सर्वांचा अनुभव लोकांना व्हावा म्हणून काही गोष्टी करणे गरजेचे आहे.

* महाराष्ट्रातील काही (साधारण ३० - ५०) महत्वाचे, मोठे, ऐतिहासिक, शिवकालीन किल्ले निवडावेत.
उदाहरणार्थ, तोरणा, राजगड, रायगड, सिंधुदुर्ग, पद्मदुर्ग, पुरंदर, पन्हाळा, प्रतापगड, सज्जनगड (हीच नावे असावित असे नाही, यात बदल असु शकतो..)
* या प्रत्येक किल्ल्यावरचा शिवकालीन इतिहास काय, त्यावेळीची एकूण परिस्थिती, वातावरण, काय होते याची माहिती जमवावी.
* त्या किल्ल्याच्या अखत्यारीतला मुलूख कोणता, प्रदेशातील इतर किल्ले कोणते याची माहिती जमवावी.
* त्या किल्ल्यावर त्या काळी साधारण काय काय इमारती अस्तित्वात होत्या, कोणत्या वाटा त्यावेळी वापरात होत्या त्या निवडाव्यात.
* या सर्व वास्तू, त्यांच्या मूळ स्वरूपला धक्का न लावता पुन्हा कश्या उभ्या राहू शकतील यासाठी प्रयत्न करावेत.
* वर जाणार्‍या वाटा चांगल्या बांधून काढाव्यात.. .(गाडीरस्ता न करता.. कारण, एकदा तिथे गाड्या पोहोचल्या की तिथल्या मूळ स्वरूपास् हानी पोहोचण्याची शक्यता खूपच वाढते.)
* पर्यटकांना राहण्याची सोय होईल अशी व्यवस्था करावी.
* त्यांना इथला इतिहास समजावून सांगण्यासाठी, किल्ला दाखवण्यासाठी काही युवकांना प्रशिक्षित करावे.
* किल्ल्यावर ठीकठिकाणी माहितीफलक लावावेत.

या सर्व गोष्टी करताना, किल्ल्याचे मूळ स्वरूप चांगले राहील याची दक्षता घेण्यात यावी, इथली स्वच्छता, पावित्र्य चांगले राहावे म्हणून प्रयत्न व्हावेत.

या सर्व गोष्टी करण्यासाठी, प्रत्येक किल्ल्यास साधारण १० कोटीचा निधी खर्च झाला तरी साधारण ३०० - ५०० कोटी रुपये खर्च करून, खूप काही साआध्य करता येईल.

* स्थानिक लोकांना मोठ्या प्रमाणात रोजगार मिळेल.
* लोकांना शिवकालीन इतिहास अनुभवता येईल.
* शिवाजी महाराजांचे कार्य जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोचवता येईल.
* या सर्व किल्ल्यांचा विकास करण्याच्या निमित्ताने आसपासच्या काही गावांचाही विकास साध्य करता येईल.
* याच किल्ल्यांच्या आसपासच्या मुलुखातील इतर प्रेक्षणीय स्थळेही त्या योगे लोकांना दाखवता येतील.

याचप्रमाणे, आणखी काही फायदे होतीलच..

शेवटी इतकेच वाटते, हे सारे जर झाले, तर शिवाजी महाराजांच्या नीतीनुसारच जास्तीत जास्त लोकांचा, रयतेचा फायदा होऊ शकतो, हे नक्की...

कृपया आपल्या प्रतिक्रिया द्याव्यात..